ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (Μέρος 1ο)

Θα παραθέσω κάποια κείμενα από το βιβλίο ''Σύγκρουση'' του Dirk Muller, τα οποία τα βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέροντα.

Έχει γίνει γνωστό πλέον ότι η Ελλάδα θα μπορού­σε να εξάγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Η Ελλάδα διαθέτει τα πλουσιότερα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικοΰ αερίου στην Ευρώπη. Έπειτα από πληθώρα ερευνών στο γραφείο του σπιτιού μου και ύστερα από πολλές τηλεφωνικές συνομιλίες με ειδικούς σε ολόκληρη την Ευρώπη συνειδητοποίησα ότι μόνο μια επίσκεψη στην Ελλά­δα και προσωπικές συζητήσεις με τα κατάλληλα άτομα θα με οδηγούσαν στους πραγματικούς συσχετισμούς. Στην Αθήνα συναντήθηκα με τους επικεφαλής γεωλόγους του ελληνικού Ιν­στιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών. Είναι άνθρωποι-κλειδιά. Και αυτά που γνωρίζουν είναι εντυπωσιακά. Το ελληνικό υπέδαφος δεν έχει μόνο αμύθητα κοιτάσματα πε­τρελαίου και φυσικού αερίου αλλά και μια σειρά από σημαντι­κότατα ορυκτά και μεταλλεύματα. Μπορεί κανείς να ισχυρι­στεί, και δικαίως, ότι η Ελλάδα αποδεικνύεται πως έχει από τα μεγαλύτερα αποθέματα πρώτων υλών σε πανευρωπαϊκό επίπε­δο. Περισσότερες ανατριχιαστικές λεπτομέρειες στη συνέ­χεια.

Δεν είναι περίεργο που δεν το είχατε ξανακούσει ποτέ στο παρελθόν; Πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, δεν υπήρξαν σχεδόν καθόλου σχετικές αναφορές στα μέσα ενημέρωσης. Ακόμη και πολλοί από τους πολίτικους στους οποίους έθιξα το συγκεκρι­μένο θέμα το άκουγαν πρώτη φορά από τα χείλη μου.

Πριν από ένα χρόνο υπέπεσε στην αντίληψή μου το θέμα αυτό, και τους μήνες που ακολούθησαν έκανα πιο εντατικές έρευνες. Την τελευταία και οριστική διαβεβαίωση την έλαβα (τα τέλη του καλοκαιριού του 2012, σε ένα διάλογο που είχα με την Ντόρα Μπακογιάννη, η οποία διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας από το 2006 έως το 2009. Μου επιβεβαί­ωσε ότι η Ελλάδα -με βάση τα σημερινά δεδομένα- έχει απο­θέματα φυσικού αερίου που αντιστοιχούν σε αυτά της Λιβύης.

Και τώρα τίθεται αvαμφισßήτητα το εξής ερώτημα: τι παιχνίδι παίζεται τελικά; Η ελληνική οικονομία καταδυναστεύεται από δρακόντεια μέτρα λιτότητας, ενώ εκατοντάδες δισεκατομμύρια μεταβιβάζονται για να αποζημιωθούν οι εκχωρητές. Σπαταλούνται δισεκατομμύρια από τα χρήματα των φορολογουμένων σε συμφωνίες χωρίς επιστροφή καθώς και στην περικοπή του χρέους, ενώ η Ελλάδα διαθέτει τέτοιο ορυκτό πλούτο, που όχι μόνο θα μπορούσε να αποπληρώσει το υπέρογκο χρέος της με το παραπάνω, αλλά θα μπορούσε να είναι ένα κράτος που ευημερεί, το οποίο εξάγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο κατά το πρότυπο της Νορβηγίας. 

Τα μέσα ενημέρωσης και οι πολιτικοί, πάντως, αποκρύπτουν επιμελώς τις πληροφορίες αυτές. Όποιος δε διακρίνει παράξενες σκοπιμότητες πολύ γρήγορα θα αλλάξει γνώμη. Αν τώρα έρθει κάποιος και μου πει ότι πρόκειται για θεωρίες συνωμοσίας, θα αρχίσω να αμφίσβητώ την υγεία του ανθρώπινου νου. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Δε θα σας κουράσω με ιστορίες για το πώς δημιουργείται το πετρέλαιο, θα προσπεράσω τον Ηρόδοτο ο οποίος ήδη από το 450 π.Χ. έκανε αναφορά στην πίσσα μή ασφάλτου, και θα πάω κατευθείαν στη δεκαετία του 1920. Τότε αρχίζει η επίσημη ιστορία των ελληνικών υδρογονανθράκων.

Για την ανάγνωση των επόμενων σελίδων σάς συνιστω να ανοίξετετε έναν άτλαντα με τους γεωγραφικούς χάρτες της Μεσογείου.
 

Το 1929 εκφράστηκαν για πρώτη φορά από την πλευρά των ων επιστημόνων εικασίες περί τεράστιων πετρελαϊκών κοιτασμάτων, τα οποία εκτείνονται σε μια ευρεία έκταση της ανατολικής Μεσογείου. Ξεκινούν από τη Ρουμανία στα βόρεια (το Πλοϊέστι ήταν εξάλλου η σημαντικότερη πηγή ακατέργαστου πετρελαίου της Βέρμαχτ κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο), συνεχίζουν στα παράλια της Συρίας, του Λιβάνου και του Ισραήλ στα ανατολικά και φτάνουν μέχρι τη Λιβύη στα νότια και στην Αλγερία στα δυτικά. Σε όλες αυτές τις περιοχές έχει ήδη ανακαλυφθεί πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Δε θα ήταν αδικία της φύσης αν η περιοχή που εκτείνεται στο ενδιάμεσο -Ελλάδα και Κύπρος- εξαιρούνταν από αυτό το θείο δώρο; Ήδη κατα τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο τα γερμανικά στρατεύματα στην Ελλάδα αναζητούσαν πετρέλαιο για να ανεφοδιάζουν τα τανκς και κατέστρωναν μεγαλεπήβολα σχέδια για εξορύξεις στο βόρειο Αιγαίο και συγκεκριμένα στη Θάσο.

Το 1968 η υπόθεση πήρε συναρπαστική τροπή. Εκείνη τη χρονιά η στρατιωτική χούντα στην Ελλάδα, που λόγω του ρόλου της ως προμαχώνα κατά της απειλής του κομουνισμού έχαιρε σημαντικής υποστήριξηςης από τις ΗΓΙΑ, μεταβίβασε σε πολλές αμερικανικές εταιρίες ίες τα δικαιώματα εκμετάλλευσης για συνολικά 60.000 τ. χλμ. περίπου. Μεταξύ των εταιρειών αυτών συγκαταλέγονταν ονόματατα όπως οι Esso (Exxon), Texaco, Chevron, Conoco καί ΒΡ. Οι φόροι με τη μορφή ποσοστών επί της παραγωγής που οι εν λόγω επιχειρήσεις, όπως π.χ. η Oceanic Exploration Company, θα όφειλαν να καταβάλλουν στην Ελλάδα ήταν διαχειρίσιμοι. Τα συμβόλαια είχαν ισχύ είκοσι έξι ετών με δυνατότητα παράτασης για επιπλέον δέκα έτη. Ας κάνουμε έναν πρόχειρο υπολογισμό: 1968 + 26 +10 = 2004. Εκείνη τη χρονιά θα έληγαν τα δικαιώματα των Αμερικανών, αν βέβαια τα είχαν διατηρήσει τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.

Οι πρώτες δοκιμαστικές εξορύξεις φάνηκαν πολλά υποσχόμενες. Γινόταν λόγος για άφθονα και εξαιρετικής ποιότητας κοιτάσματα. Στο πλαίσιο της πετρελαϊκής κρίσης του 1973-74 η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε ραγδαία από 5 δολάρια ΗΠΑ το βαρέλι (156 λίτρα) στην τιμή ρεκόρ των 12 δολαρίων. Αυτή η τιμή, των 12 δολαρίων ΗΠΑ, αποπληθωρισμένη αντιστοιχεί με βάση τα σημερινά δεδομένα σε 40 δολάρια ΗΠΑ/βαρέλι. Στα τέλη του 2012 η τιμή του πετρελαίου κυμαινόταν μεταξύ 80 και 100 δολαρίων ΗΠΑ. Λίγο αργότερα, το 1979, οι διεθνείς εντάσεις οξΰνθηκαν εκ νέου και η τιμή του πετρελαίου εκτινάχτηκε στα 38 δολάρια ΗΠΑ, δηλαδή σε 90 δολάρια ΗΠΑ με τα σημερινά δεδομένα. Για εκείνη την εποχή ήταν μια θεαματική άνοδος που οδήγησε την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση.

Υπό αυτές τις συνθήκες των εξαιρετικά υψηλών τιμών του πετρελαίου άξιζε τον κόπο να βάλει κανείς τα κοιτάσματα στην Ελλάδα κάτω από το μικροσκόπιο και να πιάσει τα τρυπάνια. Έτσι και έγινε. Οι αμερικανικές εταιρείες πετρελαιοειδών υπό τον έλεγχο της Oceanic ξεκίνησαν τις έρευνες και τις πρώτες εξορύξεις στον τομέα της Θάσου. Αμέσως ανακαλύφθηκαν πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου σε μια περιοχή με μόλις 50 μέτρα θαλάσσιο βάθος, καθώς και σε ορισμένα άλλα σημεία στην ξηρά. Αναλογιστείτε τις υπερπροσπάθειες που καταβάλλονται οτις μέρες μας για να αντληθεί πετρέλαιο στην Καραϊβική από περιοχές όπου το θαλάσσιο βάθος ξεπερνά τις 3.000 μέτρα. Τα πάντα είναι συνάρτηση του κόστους παραγωγής και της τιμής του πετρελαίου.

Από τις πρώτες διερευνητικές γεωτρήσεις μέχρι την πλήρη εκμετάλλευση περνούν όμως συχνά αρκετά χρόνια. Έτσι, η εκμετάλλευση πετρελαίου ξεκίνησε το 1981 με περίπου 10.000 βαρέλια την ημέρα και έως το 1989 είχαν αυξηθεί σε 30.000 βαρέλια ημερησίως. Ωστόσο, κατά την έναρξη της άντλησης οι υψηλές τιμές του πετρελαίου είχαν ήδη αποκλιμακωθεί. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 μέχρι περίπου το 2004 οι διεθνείς τιμές, με τα δεδομένα πάντα της πετρελαϊκά εξαρτημένης αμερικανικής οικονομίας, κυμαίνονταν σε λογικά επίπεδα, μεταξύ 20 και 40 δολαρίων ΗΓΙΑ/βαρέλι. Είχαν συναφθεί συμφωνίες με τους Σαουδάραβες, οι πωλήσεις πετρελαίου παγκοσμίως γίνονταν αποκλειστικά έναντι δολαρίων ΗΠΑ (το σύστημα των πετροδολαρίων θα το εξετάσουμε στην πορεία) - και όλα αυτά σε τιμές ικανοποιητικές τόσο για την αμερικανική οικονομία όσο και για τους Σαουδάραβες. Η εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου εντός των συνόρων των ΗΠΑ μειωνόταν διαρκώς και το 2010 αντιστοιχούσε σε περίπου 60% της παραγωγής σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1970. Γιατί να εξαντλούν τους δικούς τους φυσικούς πόρους από τη στιγμή που υπάρχει πετρέλαιο από τη Σαουδική Αραβία με τόσο ευνοϊκούς όρους; Ισως προτιμούσαν να επαναφέρουν αργότερα στο παιχνίδι τις δικές τους περιοχές, όταν οι τιμές θα είχαν γίνει πιο ελκυστικές ή θα είχε αυξηθεί η στρατηγική τους σημασία ή μπορεί απλώς να μην το πολυσκέφτηκαν.

Τα αίτια παραμένουν καθαρές εικασίες και εξάλλου δεν έχουν μεγάλη σημασία για τις εξελίξεις που ακολούθησαν. Η ουσία είναι όχι αρχής γενομένης από το 2004, όταν η άδεια εξόρυξης του υποθαλάσσιου πλούτου έληξε για τους Αμερικανούς, εφόσον δεν τη χρησιμοποίησαν ποτέ λόγω του φτηνού πετρελαίου από τις αραβικές χώρες, η τιμή του πετρελαίου αυξανόταν διαρκώς, για να κορυφωθεί στα 140 δολάρια ΗΠΑτο 2008. Η τιμή του πετρελαίου δεν ήταν ποτέ τόσο αυξημένη, και σύμφωνα με τις προβλέψεις δεν αναμένεται να μειωθεί στα χαμηλά επίπεδα του παρελθόντος. Συνεπώς, το ελληνικό πετρέλαιο θα αποκτήσει ξαφνικά μεγάλο ενδιαφέρον, όπως και στη δεκαετία του 1970. Τι κουταμάρα που κατά τη βαρετή φάση του φτηνού πετρελαίου έχασαν μέσα από τα χέρια τους τις άδειες λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος. Ύστερα από κάποια σκαμπανεβάσματα στα ποσοστά συμμετοχής, την άδεια εκμετάλλευσης έως το 1997-98 κατείχε ένας όμιλος εταιρειών ονόματι North Aegean Petroleum Company (NAPC) υπό τον έλεγχο της καναδικής εταιρείας Denison Mines.

Ως αποτέλεσμα των χαμηλών τιμών του πετρελαίου, των εντάσεων με την Τουρκία, η οποία από τη στιγμή που έγινε γνωστή η ύπαρξη πετρελαϊκών κοιτασμάτων ξεκίνησε έντονη διαμάχη με την Ελλάδα για τα κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο, καθώς και της πλήρους απαξίωσης από την ελληνική πλευρά, οι Καναδοί έχασαν το ενδιαφέρον τους για το έργο, έβαλαν λουκέτο στο μαγαζί και παρέδωσαν ξανά το κλειδί στην ελληνική κυβέρνηση. Η πετρελαϊκή ανάπτυξη προχωρούσε με βραδύ ρυθμό, ως συνήθως. Κάποιες φορές εκδήλωναν ενδιαφέρον τα πρώην σωματεία των εργαζομένων της NAPC, άλλοτε κάποια σκοτεινή φιγούρα από τη Ρουμανία με τη δική της αγγλική εταιρεία πετρελαιοειδών. Η συμφωνία έχανε όλο και περισσότερο το εμπορικό της ενδιαφέρον και δεν ήταν καν άξια λόγου. Η δημοσιότητα που είχε λάβει τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, κατά τη διάρκεια της πετρελαϊκής κρίσης, είχε ατονήσει.

(Συνεχίζεται...)